У Пуціна звязаныя рукі

Вайсковы экспэрт прааналізаваў сітуацыю ў Азоўскім моры і вучэнні ў Крыме.

Правядзенне расейскімі акупантамі вайсковых вучэнняў у Крыме з'яўляецца планавым і ніяк не звязанае з заявай прэзідэнта Украіны Пятра Парашэнкі аб вяртанні Крыма. Разам з тым, праход украінскіх вайсковых караблёў праз Керчанскі праліў і Азоўскае мора азначае, што Украіна пачынае рэалізоўваць сваё міжнароднае марское права ў акваторыі Азова. Калі ж расейскія вайсковыя караблі пачнуць страляць у бок суднаў ВМС Украіны, то гэта будзе расцэньвацца як наўпроставы акт агрэсіі і будзе мець адпаведныя наступствы. Такое меркаванне выказаў «Апострофу» вайсковы экспэрт, намеснік дырэктара ў міжнародных пытаннях Цэнтра даследавання войска, канверсіі і раззбраення Міхаіл Самусь:

Рэальная мэта вайсковых вучэнняў у акупаваным Крыме - гэта падвядзенне вынікаў за навучальны год, які ў вайскоўцаў, як правіла, доўжыцца паўгода. Гэта значыць, спачатку праходзяць паўгадавыя цыклы, потым пачынаецца правядзенне вучэнняў аддзялення або карабля ці баявой часткі на караблі. Затым караблі адпрацоўваюць задачы К1 (адзіночнае плаванне), затым К2, далей плаванне групай караблёў (К3). А ў канцы навучальнага года праводзяцца агульныя вучэнні. Вось цяпер расейцы праводзілі стратэгічныя камандна-штабныя вучэнні «Усход», якія адбываліся ў маштабах усіх узброеных сіл РФ. На гэтым фоне праводзіцца ў тым ліку навучанне ва ўсіх акругах і на флатах. Уласна так пабудаваная сістэма баявых вучэнняў, бо войскі ўвесь час вучацца.

Гэта значыць, правядзенне канкрэтных вучэнняў з'яўляецца планавым працэсам. Адзінае, што цяжка спрагназаваць, якія вайскова-палітычныя сігналы нам чакаць.

Гэтыя вучэнні ніяк не звязаныя з заявамі Парашэнкі ў Радзе аб вяртанні Крыма, бо для таго, каб запланаваць такога кшталту вучэнні, трэба некалькі месяцаў. Таму немагчыма тое, што гэтыя вучэнні праводзяцца ў адказ на тое, што Парашэнка нешта там заявіў на мінулым тыдні.

Так, у інфармацыйных войнах можна падцягнуць вайскова-палітычны складнік, прапагандысцкі ці іншы складнік у гэты працэс вучэнняў. Але заява Парашэнкі не можа быць звязаная з гэтымі вучэннямі. Нават пераход украінскіх вайсковых караблёў не можа быць звязаны з заявай Парашэнкі. То бок, гэта ўсё планавыя працэсы, як бы нам не хацелася гэта адлюстраваць.

Так, расейцы праводзяць поўную мілітарызацыю Крыма, спрабуюць устанавіць поўны кантроль над Чорным і Азоўскім морамі, для чаго і праводзяцца гэтыя вучэнні. Але гэта не звязанае з палітычнымі аспектамі.

Змена стратэгіі ў Азоўскім моры

Расейцы ніяк не адказалі на праход украінскіх караблёў, бо яны не маглі гэта зрабіць. Пасля анэксіі і акупацыі Крыма расейцы знаходзяцца па-за прававым полем, і таму ўжо даўно прапануецца ажыццяўляць канваяванне грамадзянскіх суднаў у Азоўскім моры і праз Керчанскі праліў, бо расейцы нічога не могуць супрацьпаставіць міжнароднаму праву. Калі яны пачнуць атакаваць украінскія вайсковыя караблі, то гэта будзе наўпроставы акт агрэсіі, які будзе зафіксаваны міжнароднай супольнасцю. І мы бачым, што падчас праходу ўкраінскіх караблёў нічога не адбылося.

З пункту гледжання міжнароднага права, з пункту гледжання Пагаднення аб выкарыстанні Азоўскага мора, Керчанскі праліў і Азоўскае мора могуць выкарыстоўвацца як расейцамі, так і ўкраінцамі. Расейскія караблі ажыццяўляюць так званыя інспекцыі грамадзянскіх суднаў, аргументуючы гэта тым, што гэта патрабаванне нацыянальнай бяспекі. І сапраўды, гэта не парушае міжнароднае марское права. Адзінае, што яны ў пэўнай ступені злоўжываюць ім. І ўкраінскія вайсковыя караблі маюць дакладна такія ж правы - правяраць або канваяваць грамадзянскія судны. Гэта значыць, не дапускаць якіх-небудзь парушэнняў рэжыму суднаходства ў Азоўскім моры.

Зрэшты, тры тыдні таму ў Дзярждэпартаменце ЗША заявілі, што Расея цісне, парушаючы міжнароднае суднаходства ў Керчанскім праліве і Азоўскім моры. Расейцы на гэта не адказалі, заявіўшы, што нічога такога няма. Маўляў, расейскія караблі праходзілі побач з грамадзянскімі суднамі і трохі на іх паглядзелі.

Расейцы ведаюць сваё месца, ведаюць, што яны парушаюць міжнароднае марское права. І калі яны, не дай Бог, пачнуць ваенную атаку на ўкраінскае вайсковае судна пад сцягам ВМС Украіны - гэта будзе адкрыты акт агрэсіі. Расейцы гэта добра ведаюць і таму нічога не зрабілі, калі ўкраінскія караблі праходзілі праз Керчанскі праліў і Азоўскае мора. Яны ведаюць, што не маюць права якім-небудзь чынам уплываць на ўкраінскія караблі. Яны не спынілі іх - інакш гэта быў бы акт агрэсіі.

Варта заўважыць, што Расея не атрымала кантроль над Азоўскім морам. Яны спрабавалі прадэманстраваць, што ўстанавілі яго. Але напраўду ніякага кантролю няма. Украіне ж трэба выразна паказаць наша права выкарыстання Азоўскага мора і Керчанскага праліва. Цяпер у нас ёсць там два катэры ВМС «Гюрза». І нягледзячы на тое, што яны нібыта невялікія і не абсталяваныя магутнай зброяй, калі параўноўваць з расейскімі караблямі, галоўным з'яўляецца тое, што на вайскова-марскім караблі ёсць сцяг дзяржавы. То бок, гэта тэрыторыя дзяржавы, сцяг якой ёсць на ім. Не важна, колькі там кулямётаў, гармат, якое водазмяшчэнне судна. Галоўнае - сцяг, то бок, тэрыторыя той ці іншай дзяржавы.

Калі расейцы пачнуць атакаваць украінскія вайскова-марскія караблі, яны ажыццявяць наўпроставы акт агрэсіі. Калі ўспомніць акупацыю і анэксію Крыма, яны імкнуліся не дапускаць сілавога сутыкнення з караблямі, бо добра ведаюць, што кожнае сутыкненне вайскова-марскіх караблёў - гэта акт ўзброенага канфлікту.

Тое ж адбываецца і цяпер. Яны не ажыццяўляюць акт ваеннай агрэсіі, а дзейнічаюць псіхалагічна. Яны маюць права інспектаваць грамадзянскія караблі, што і робяць. Гэта падобна на дзеянні дрэннага супрацоўніка ДАІ, які калісьці мог проста спыніць аўтамабіль. А на пытанне аб прычыне прыпынку ён адказваў: "давайце, буду думаць". Цяпер з грамадзянскімі суднамі прыкладна такое і адбываецца.

Цяпер Украіна можа спакойна канваяваць грамадзянскія судны. Вядома, гэта будзе выклікаць істэрычна-інфармацыйную рэакцыю Расеі, магчыма, будуць нейкія дыпламатычныя крокі або стварэнне нейкіх правакацый на моры. Гэта значыць, расейскія караблі могуць небяспечна набліжацца да ўкраінскіх караблёў, ажыццяўляючы спробы псіхалагічнага ціску. Але як толькі яны рэальна пачнуць страляць, гэта будзе адразу фіксавацца на ўзроўні ААН, і Расея будзе названая краінай-агрэсарам.