38 гадоў таму ў Польшчы пачалася забастоўка, якая паклала пачатак «Салідарнасці»

Падчас легендарнай забастоўкі працоўныя Гданьскай суднаверфі адмовіліся прыступаць да працы.

14 жніўня 1980 года на Гданьскай суднаверфі імя Леніна ў Польшчы пачалася легендарная забастоўка, якая паклала пачатак прафсаюзу «Салідарнасць».

Штуршком да пратэстаў стала палітычна матываванае звальненне кранаўшчыцы і рэдактара падпольнага бюлетэня Robotnik Wybrzeze Ганны Валентыновіч і электрыка і актывіста нелегальных свабодных прафсаюзаў Леха Валенсы.

Раніцай блізу 16 тысяч працоўных верфі на прызыў дваццацігадовага Пятра Малішэўскага адмовіліся распачынаць працу. Забастоўка насіла негвалтоўны характар. Памяшканні прадпрыемства былі занятыя працоўнымі, выстаўленыя патрулі, друкаваўся інфармацыйны бюлетэнь.

16 жніўня на суднаверф прыбылі прадстаўнікі іншых прадпрыемстваў Гданьска. Быў створаны Міжзавадскі страйкавы камітэт, які сфармуляваў 21 патрабаванне да ўладаў. Сярод іх былі аднаўленне на працы звольненых раней удзельнікаў пратэстаў, легалізацыя свабодных прафзвязаў, вызваленне палітвязняў, спыненне пераследу Касцёла, зніжэнне пенсіённага ўзросту і індэксацыя заробкаў.

18 жніўня да акцыі далучыліся рабочыя з іншых прыморскіх гарадоў, у тым ліку Шчэціна. У той жа дзень першы сакратар ЦК Польскай аб'яднанай рабочай партыі Эдвард Герэк у тэлевізійным выступе вымушаны быў прызнаць факты «спыненне працы на ўзбярэжжы» і назваў становішча «крызісным». 25 жніўня Гданьская газета Wieczór Wybrzeża дала першую ў афіцыйных СМІ інфармацыю пра страйкавы рух і яго патрабаванні. Утойванне інфармацыі ад грамадства стала немагчымым.

Моц і ўсёахопнасць страйкавага руху прывялі ў разгубленасць кіраўніцтва краіны. Сілавое падаўленне паўсюдных масавых пратэстаў выглядала неймаверным, асабліва ў кантэксце якая папярэднічала палітыцы «лібералізацыі».

Ужо 24 жніўня быў адпраўлены ў адстаўку старшыня савета міністраў Эдвард Бабюх з групай кіруючых дзеячаў, на якіх усклалі адказнасць за «непрадуманыя эканамічныя рашэнні, якія прывялі да крызісу». 6 верасня 1980 быў адхілены ад пасады першага сакратара ЦК ПАРП і сам Эдвард Герэк (на заметку беларускім чыноўнікам: фармальнай прычынай таварышы па партыі назвалі хваробу).

Улады Польшчы былі вымушаныя прызнаць правы працоўных на стварэнне незалежных прафсаюзаў і на забастоўкі. Выйшлі на волю шмат палітзняволеных, у тым ліку Яцэк Курань.

17 верасня 1980 года прадстаўнікі страйкавых камітэтаў, якія сабраліся з усёй Польшчы, абвясцілі пра стварэнне незалежнага самакіравальнага прафсаюза «Салідарнасць». Часовы кіруючы орган - Нацыянальную каардынацыйную камісію - узначалілі Лех Валенса, Анджэй Гвязда і Рышард Каліноўскі. Назву «Салідарнасць» прапанаваў гісторык і былы палітвязень Караль Мадзелеўскі.

Да моманту лістападаўскай афіцыйнай рэгістрацыі ў «Салідарнасці» знаходзілася больш за 7 мільёнаў чалавек.