Візіт пад знакам Марса і дэфолту

Астролагі даўно прадказвалі гэта.

Цень Зямлі закрые дыск Месяца. Застанецца толькі вузкі асветлены серп. У чорным небе выразна акрэсліцца злавесны чырвоны Марс. І вось тады ў тых, на каго ўпадзе гэтае далёкае святло, не будзе грошай. Зусім. У сферах, блізкіх да найвышэйшай улады, такая сітуацыя называецца дэфолтам. А ў колах прасцейшых – недрукаваным словам. У нашай расквітнелай краіне ўсякае бывала. Аднак таго, што здарылася напярэдадні зацьмення, не мог прадбачыць ніхто.

Вялікі банкір моўчкі замкнуў сейф. Закінуў ключ у зараснікі крапівы. І сышоў у стэп. Незваротна. Кіраўніку пра гэта імгненна даклалі. Але той вестку ўспрыняў абыякава. Калі грошай няма, каму патрэбны банкір, нават вельмі вялікі?

А грошай не было. І быць не магло. Казкі пра прафіцыт тутэйшага бюджэту – фальклор, не больш за тое. Урад гэты год пралічыў скрупулёзна. Вядома ж, паводле ўсіх разлікаў наперадзе праглядаліся толькі росквіт і нястрымны прагрэс. Але тут здарылася неспадзяванае: падвялі дармаеды. У цяжкую хвіліну менавіта яны павінны былі расшчодрыцца. І заткнуць магчымыя прарэхі. Пад няўлоўных працоўнага фронту і былі пашытыя мудрагелістыя пасткі вядомых усім дэкрэтаў. З аглядкай на іх тугія кашалькі пралічваліся фантастычна арыгінальныя плацяжы. Нарэшце, няўжо не для іх зручнасці стваралася вялікае і мудрагелістае «адно акно»?

А чым яны адказалі? Роднай, можна сказаць, уладзе паказалі казу. І прымусілі кіраўніка прыніжацца, прасіць у пазыку. А разумелі ж, што ў цяперашніх умовах наўрад ці хто падасць. Пра якія новыя пазыкі можа ісці гаворка, калі дзяржпазыка ўжо дасягнула 54 адсоткаў ВУП? Каму расказваць бадзёрыя гісторыі пра нашую фінансавую моц, калі палова ўсіх працоўных у гэтай краіне атрымлівае сярэдні заробак не вышэйшы за 200 даляраў?

Мала нам гэтых праблемаў, так яшчэ і прырода пачынае куралесіць. Спякота змяняецца патопам. У дадатак да ўсяго і ў космасе пачаліся нейкія зрухі. Натуральна, такія дробязі чыноўнікаў ані не хвалявалі. Яны аддавалі перавагу сціслай інфармацыі, якая прасочвалася часам з адпаведных органаў. Пра няўлічаныя сумы, што блукаюць па шкляных банках і цёмных гаражах. Хадзілі чуткі, быццам у адным з такіх закуткаў аператыўнікі нават сустрэлі дэфолт. Куды ён ішоў, каго сачыў – вось у чым пытанне! Аднак абодва бакі, каб не наклікаць на краіну непрадбачаныя бедствы, аддалі перавагу адзін аднаго не пазнаць.

А ў горадзе Гомелі тым часам рыхтавалася вялікая ўрачыстасць. Меліся адчыняць дзіцячую лякарню. Гэта кіраўнік калісьці, «праязджаючы міма станцыі», раптам загадаў пабудаваць. Зразумелая справа, кіраўніцтва мясцовае без ягоных указанняў дадумацца да такога не магло. А ён, ледзь убачыў гэтае месца, як адразу ж накрыла: тут і толькі!

І вось будоўля закончылася. Адкрыццё мелася быць грандыёзнае – з удзелам ініцыятара. А без яго такая ўрачыстасць сэнсу не мела. Доўга выбіралі дату. Усе сышліся на 27 ліпеня – пятніца, быццам бы нейтральны дзень. Перад выходнымі, спяшацца няма куды. Можна спакойна блукаць па бальнічных калідорах, зазіраць у палаты, прыбіральні, даваць бясцэнныя ўказанні суправаджальнікам. Паслужлівае тэлебачанне будзе потым не аднойчы пракручваць гэтыя жыццесцвярджальныя кадры, выклікаючы хвалі рэліктавай любові вельмі адданага электарату. Гэта ж ён, мудры і клапатлівы, умілажаліўся з бедных гомельскіх дзетак. Гэта ягоны шчодры і незабыўны падарунак – а чый жа яшчэ?

Пагалоска абвяшчае, быццам ён сеў аднойчы за руль падоранага працоўным народам «Майбаха» і пакаціў у невядомым накірунку. А там, на гэтым невядомым накірунку, выканаў некалькі шчырых песняў на словы Гуцырыева, прайшоўся з шапкай сярод удзячных слухачоў і сабраную суму пералічыў на рахунак вышэйзгаданай лякарні для дзяцей. Лёгка быць шчодрым, калі ўмееш зарабляць. Ідзі сабе па краіне і раздавай прэзенты – каму чупа-чупс, каму шпіталь.

У тым, што ён прыедзе, ні ў каго сумневаў не было. Пралічылі загадзя верагодны маршрут і паклапаціліся пра тое, каб па баках усё радавала позірк. Нават радзільню непадалёк ад прэзентаванай лякарні перабудавалі пад патрэбы следчага камітэта. На ўсялякі выпадак, без нейкіх таемных намераў. А вось грамадзянаў у зоне найвышэйшага маршруту пісьмова папярэдзілі ў момант падзеі на балкон не выходзіць і вокнаў не адчыняць. Нават рэжым «праветрыванне» ігнараваць безумоўна.

На стаянцы каля гэтага лякарні з'явіўся раптам запаветны «Майбах». Ён быў без нумароў. Але гэта ані не бянтэжыла прынцыповых да крайнасці даішнікаў, якія мільгалі тут і там, некаму нешта паведамляючы праз мабільную сувязь. Хутчэй за ўсё наадварот – адсутнасць гэтых злапомных нумароў выклікала амаль святое трапятанне. Тут відавочна хавалася нейкая дзяржаўная таямніца, недаступная розуму для неазнаёмленых.

Усё было гатова да ўрачыстасці. Выкладзена. Падстрыжана. Пафарбавана. Выразна, быццам на парадзе, тапырыліся ўрачыстыя туі ў кадках. Развешаныя кветкі ў кошыках. На галоўнай плошчы, усведамляючы выключнасць моманту, трапятаў вялікі фантан. З вуліц сарамліва адышлі пабочныя. Засталіся толькі тыя, каму захапленне адлюстроўваць належыць праз штат. Адказныя асобы нецярпліва пазіралі ў неба – ці не ляціць што? Пустыя клопаты. Не там, а ў космасе здаралася ў гэты час тое, што павінна было адбыцца.

Гэта потым ужо хадзілі чуткі, быццам бы куды належыць з'явіліся раптам ці то астролагі, ці то ўвогуле вешчуны. І прамовілі даволі груба, напрасткі: вы што тут усе – зусім ідыёты? Паглядзіце ў неба! Што там творыцца – не кеміце? Вялікае супрацьстаянне Марса, ды яшчэ да паўночы цень Зямлі закрые дыск Месяца!..

Пра нейкі Марс маглі б і не згадваць. А вось Месяц – гэта зусім іншая размова. Асабліва ў нашых умовах. Нездарма ж калісьці вядомы ўсім пісьменнік папярэджваў чытацкую публіку, што Месяц звычайна робіцца ў Гамбургу; і вельмі дрэнна робіцца.

Так было ўсё ці інакш, угадваць цяпер няма сэнсу. Проста напярэдадні тых няўлічаных касмічных падзей у горадзе Гомелі ў чыёйсьці высокапастаўленай мабілцы прашапацела раптам кароткае і трапяткое слова: адбой!

І на наступны дзень ніякіх тлумачэнняў гэтага стромкага развароту не было. Пра выбачэнні за нязручнасці гараджанам у нашай краіне ўвогуле казаць не прынята. Тым больш, што намеснік да таго часу сустракаў ужо дарагога госця – кітайскага бізнэсоўца. Размова атрымалася справавой і ліслівай. У гэтай частцы кіраўнік нават пабіў пятніцкі рэкорд гомельскіх чыноўнікаў. Але ў гэтым канкрэтным выпадку ўсё зразумела і цалкам вытлумачальна.

Вельмі хацелася юаняў.

Уладзімір Халіп, спецыяльна для Charter97.org