Расея вяртаецца ў Арду

Пуцін культывуе хуліганскую ідэалогію.

«На саміт з прэзідэнтам Уладзімірам Пуціным 16 ліпеня прэзідэнт Дональд Трамп адправіцца ў Хельсінкі, адно з мноства страчаных уладанняў Расеі. Сягаючы ад Фінляндыі да Манголіі, Расейская імперыя, а затым, у некалькі іншых межах, Савецкі Саюз некалі кіравалі больш чым шостай часткай паверхні нашай планеты. Памятная заява Пуціна, што страта імперыі, якая здарылася ледзь не за ноч у снежні 1991 года, была «найвялікшай геапалітычнай катастрофай» XX стагоддзя - не ў апошнюю чаргу таму, што дзясяткі мільёнаў расейскамоўных людзей апынуліся закрытымі за межамі Расеі, - разважае аглядальнік The Wall Street Journal Яраслаў Трафімаў. - Фантомны боль праз страту велічы ўсё яшчэ пераследуе калектыўнае прытомнасць Расеі. У нашы дні Расея ўсё яшчэ ўважае гэта за пякучую гістарычную несправядлівасць, і гэта мяняе яе разуменне таго, да чаго насамрэч належыць яе цывілізацыя, і падахвочвае краіну перагледзець сваё мінулае».

«Менш за дзесяць гадоў таму здавалася відавочным, што Расея, нягледзячы на ўсе свае культурныя і палітычныя адрозненні, вяртае сабе па праву належнае ёй месца ў заходнім свеце. У артыкуле для нямецкай газеты Пуцін пісаў пра «Еўропу ад Лісабона да Уладзівастока», якая імкнецца да свабоднага гандлю і аб'яднання на аснове агульных каштоўнасцяў, - гаворыцца ў артыкуле. - Цяпер Расея ўсё часцей глядзіць на Усход, маючы на ўвазе перспектыву няпростага альянсу з неліберальным і значна больш магутным Кітаем, а таксама (у знак прызнання нарастаючай мусульманізацыі краіны) з такімі дзяржавамі, як Турцыя і Іран. Але яшчэ больш праяўляецца пачуццё, што Расея, унікальная па сваёй велічыні, павінна заставацца ў свеце сама па сабе - краінай, якая ні ў кім не чакае ўбачыць сваяка - і што, у адпаведнасці з дэвізам цара Аляксандра III больш за 100 гадоў таму, Расея можа разлічваць толькі на двух надзейных хаўруснікаў - войска і флот».

«Расея не адзіная краіна, у якой сёння ў пашане нацыяналізм, падагрэты імкненнем вярнуць былыя ўшанаванні, рэальныя ці ўяўныя. Ад Вялікай Брытаніі, якая перажывае Brexit, і да абранай Трампам палітыкі «Амерыка перш за ўсё» і асмялелага пры Сі Цзінь Піне Кітая, устаноўлены міжнародны парадак і яго інстытуты, заснаваныя на супрацоўніцтве і кампрамісы і пабудаваныя, па большай частцы, ЗША і іх хаўруснікамі, змагаюцца за выжыванне. Сама канцэпцыя Захаду цяпер пад пытаннем, - паказвае журналіст. - Гэты развал заахвоціў Маскву значна змяніць успрыманне ўласнага месца ў свеце». «Дзвесце гадоў Расея вынікала западацэнтрычнаму падыходу, арыентуючыся на Захад у станоўчым або адмоўным сэнсе, - сказаў Фёдар Лук'янаў, кіраўнік расейскага Савета ў замежнай і абароннай палітыцы. - Цяпер гэта больш не адпавядае рэаліям свету, таму што Захад перастае быць цэнтрам свету».

«Да 2014 года Расея бачыла сябе самым усходнім аўтобусным прыпынкам заходняга свету, - сказаў Дзмітрый Трэнін, дырэктар Маскоўскага цэнтру Карнэгі. - З таго часу адбыўся фундаментальны зрух, і Расея звярнула свой погляд унутр. Расейская эліта і яе лідар Пуцін прыйшлі да высновы, што спробы стаць часткай Захаду не прывядуць да жаданых вынікаў».

«Тое, што адбываецца ў Расеі сёння - не толькі зварот назад ліберальнай спадчыны савецкага лідара Міхаіла Гарбачова і першага расейскага прэзідэнта Барыса Ельцына, дадаў Трэнін. Гэта таксама спроба пазбавіцца ад заходніцкага падыходу, дамінуючага ў расейскай дзяржаве з часоў цара Пятра Вялікага, які кіраваў тры стагоддзі таму. Для некаторых расейцаў гэтая перабудова заходзіць яшчэ глыбей. Яны пераацэньваюць Залатую Арду, спадчынніцу мангольскай імперыі Чынгісхана, якая правіла Масквой з пачатку XIII да канца XV стагоддзя», - гаворыцца ў артыкуле.

«Сёння ў Расеі няма ідэалогіі або альтэрнатыўнай эканамічнай мадэлі, якія яна магла б экспартаваць, так што яе значнасць на сусветным узроўні трымаецца амаль выключна на яе вайсковай магутнасці і гатоўнасці яе выкарыстоўваць - напрыклад, у Сірыі, Грузіі і ва Украіне», - паказвае Трафімаў.

«Пазіцыя расейскіх уладаў і самога Пуціна зразумелая: у мінулым, у Расейскай імперыі і нават у Савецкім Саюзе, усё было выдатна, і мы хочам вярнуць тую веліч, - мяркуе расейскі гісторык Аляксей Малашанка, дырэктар няўрадавага аналітычнага цэнтра «Дыялог цывілізацый». - Але якая веліч? Такой рэчы, як расейская нацыянальная ідэя, больш не існуе, ёсць толькі думка, што людзі павінны нас баяцца. Гэта хуліганская ідэалогія. Мы не можам уявіць сваю будучыню і таму працягваем скажаць сваё мінулае».