Як князь Тройдэн даў адпор Лівонскаму ордэну

Гісторыя бітвы пад Ашарадэнам.

У апошняй чвэрці 13-га стагоддзя крыжакі імкнуліся пашыраць жыццёвую прастору ў Балтыі. Яны замахнуліся на землі літоўскага князя Тройдэна, вызначыўшы ўзводзіць у Прыдзвінні магутны Дзінабургскі замак. Гэтая цытадэль магла стаць базай для экспедыцый рыцараў у глыбіню Літвы. Яе ўзвядзеннем рыцары стваралі пагрозу Тройдэну, прымушаючы яго спыніць дапамогу земгалам, піша litvin.pl.

Князь Тройдэн не стаў мірыцца з замахам на ягоныя правы. Ліцвінскія воіны аблажылі новы замак крыжакоў у 1277 годзе. Атакі на сцены прадаўжаліся цэлы месяц. Тройдэн разгарнуў нават сістэму рухомых вежаў, якія падсоўвалі бліжэй да атакаваных аб'ектаў. Аднак лівонцы вытрымалі ўсе атакі і войска ліцвінскага князя вымушанае было пайсці ні з чым, знішчыўшы ўсе свае абложныя машыны.

На спыненні аблогі адбіўся не толькі дэфіцыт харчавання. Нагодай для адступлення за Дзвіну стала вестка пра ўварванне войска Галіцкага княства ў Літву. Магчыма, Тройдэн нават падпісаў замірэнне з лівонцамі, каб забяспечыць сабе шчаснае адступленне.

Але ў 1278 годзе крыжакі ўжо не падумвалі ні аб якім міры з літвінамі. Рыцары зноў вызначылі наступаць, адціскаючы літвінаў ад дзвінскіх зямель. Падрыхтоўка для ваенных аперацый супраць Тройдэна была пераканаўчай. Лідары ордэна запрасілі ўдзельнічаць у бітвах нямецкіх і дацкіх рыцараў. У шэрагі войска ўваходзілі плямёны карэннага насельніцтва, якія прыйшлі да Рыгі з усёй Балтыі. На чале моцнага Лівонскага войска ўстаў сам магістр Эрнст фон Ратцэбург.

Пад кіраўніцтвам магістра напады крыжакоў на тэрыторыю Літоўскага княства не спыняліся да вясны 1278 года. Захапіўшы велізарную тэрыторыю, гаспадаркі і паселішчы, ордэнскія воіны вялі жорсткую вайну на знішчэнне ўсяго жывога. Падтрымку крыжакам надавалі ваяўнічыя мараходы-куршы. Пачатак кампаніі быў няўдалым для літвінаў. Іх войска было аслабленае тым, што Тройдэн адаслаў частку сваіх воінаў на падмогу ятвягам. Праз гэта крыжакі і іх хаўруснікі атачылі Кернаву, якую шэраг гісторыкаў уважае за сталіцу ўладанняў Тройдэна.

Аблога прывяла да поспеху крыжакоў у лютым 1279 года. Рыцарам удалося ўзяць вялікую здабычу, аддаўшы Кернаву агню і мячу. Частку нарабаванага яны размеркавалі паміж хаўруснікамі куршамі і земгаламі. Затым абозы крыжакоў пацягнуліся назад у Лівонію.

Тройдэн наважыўся дагнаць захопнікаў і перабіць іх. Тым больш, што магістр фон Ратцэбург уважаў паход закончаным, літвінаў ён больш не асцерагаўся, а таму адпусціў па дамах куршаў і земгалаў.

Бітва двух войскаў адбылася 5 сакавіка 1279 года недалёка ад замка Ашарадэна. Неймавернымі намаганнямі Тройдэн здолеў перамагчы крыжакоў. Ахвярамі бітвы стаў кіраўнік Лівонскага ордэна магістр Эрнэст фон Ратцэбург і дзясяткі слаўных рыцараў. Атрад датчан капітуляваў і ўцёк, абмінуўшы варожыя заставы. Прыбалтыйскія плямёны таксама пусціліся наўцёкі.

Літвіны ўжылі ў бітве тактычны прыём, які быў характэрным для татараў. Прытворным адступленнем яны выманілі крыжакоў і іх клеўрэтаў пад удар моцных рэзерваў. У пагоню за адступілымі ворагамі Тройдэн паслаў лёгкую конніцу з Аўкштоты і Жамойці. Штурмам літвіны і земгалы ўзялі лагер крыжакоў.

Датчане люта супраціўляліся. Але таксама сталі адыходзіць. Ваяры Тройдэна ўзялі датчанаў у шчыльнае кола і амаль усіх пасеклі. Цалкам магчыма, што большая частка войскаў Тройдэна была коннай, бо князь літвінаў неўзабаве апынуўся на месцы бітвы і падчас бою змог арганізаваць імклівы пераслед праціўніка.

У выніку бітвы пад Ашарадэнам земгальскаму князю Наймесу давялося прызнаць той факт, што права Тройдэна на трон з'яўляецца законным. У сваю чаргу князь ВКЛ падтрымаў Лівонскі ордэн, калі на крыжакоў сталі нападаць ятвягі ды прусы.

Лівонскі ордэн, які страціў былую славу, надоўга выпусціў магчымасць учыняць напады на Літву. Рыжскі арцыбіскуп паспрабаваў заручыцца даверам з боку Тройдэна і зрабіў яму прапанову стаць каталіком. Князь не пагадзіўся прыняць чужую веру, бо каталіцызм нагадваў літвінам аб учыненых крыжакамі злачынствах.

Чаша вагаў гісторыі захісталася ў 1282 годзе. Князь Тройдэн быў забіты двума наёмнымі забойцамі Стумандам і Гірдэлам, якія пасля ўчынення ліхадзейства збеглі ва ўладанні Тэўтонскага ордэна. У Вялікім княстве Літоўскім разгарнулася жорсткая барацьба за ўладу. Так што літвінам не было наканавана цалкам пажаць плён вялікай перамогі. Бітва пры Ашарадэне паказала высокі баявы дух літвінаў, але не дало ім вялікіх палітычных выгод.

Лівонцы зрабілі з паразы высновы. Яны пайшлі на шырокае супрацоўніцтва з Тэўтонскім Ордэнам, сталі больш выразна каардынаваць захопніцкія дзеянні, каб наносіць удары па літвінам не толькі з поўначы, але і з захаду.