Князь Андрэй Полацкі: як сын Альгерда вызначаў лёс Масковіі

Хто напраўду перамог у Кулікоўскай бітве?

Княжыч Вігунд, які нарадзіўся ў 1325 годзе, даводзіўся старэйшым сынам Альгерду і ягонай першай жонцы Марыі Віцебскай. Першы горад у кіраванне аддаў яму бацька. У 1342 годзе Пскоў трапляе пад Валадарства Альгерда. Гараджане пайшлі на саюз з ліцвінскім князем, каб абараніцца ад Лівонскага ордэна. Тады Альгерд вызначыў пасадзіць Вігунда на княжанне ў Пскоў. Там жа Вігунд хрысціўся, яму было прысвоенае імя Андрэй. Стасункі ў пскоўскіх баяр і ліцвінскага князя не склаліся. Неўзабаве жыхары Пскова адмовілі ў княжанні Андрэю, нягледзячы на ягоны пераход у праваслаўе, піша litvin.pl.

Князь Андрэй пасля страты Пскоўскага прастола вярнуўся ў ВКЛ і атрымаў ад свайго бацькі княжанне ў Полацку. Але ад'езд Андрэя з Пскова не азначаў, што Альгерд пакінуў багатую гандлёвую рэспубліку без сваёй апекі. Альгерд даверыў абарону горада на выпадак нападу лівонцаў свайму ваяводзе.

У 1377 годзе бацька князя Андрэя памёр, таму Полацкі князь павінен быў стаць вялікім князем літоўскім. Бо менавіта ён у якасці старэйшага сына Альгерда, здавалася, абавязаны быў несці адказнасць за лёс дзяржавы.

Аднак на невядомыя прычыны ліцвінскі князь Альгерд аддаў трон сыну ад другога шлюбу - Ягайлу. Той павінен быў неяк улагодзіць прэтэнзіі старэйшага брата на ўладу ў Вялікім Княстве.

Ягайла аддаў Андрэю два княствы: Трубчэўскае і Полацкае. Па-першае, для Андрэя гэтага было вельмі мала, а па-другое, ён не быў згодны з пастановай Альгерда і меркаваў, што альбо Альгрэд падмануты, альбо завяшчанне падробленае. Ягоныя прэтэнзіі можна зразумець, бо ягоны бацька памёр на 84-м годзе жыцця і моцна давяраў усяму свайму атачэнню, такім чынам, мог падпісаць завяшчанне, не прачытаўшы яго. А калі бацька Андрэя паміраў, з ім знаходзілася менавіта ягоная другая жонка, у яе інтарэсах было, каб Ягайла заняў трон.

Андрэй Полацкі ніяк не хацеў папросту аддаваць уладу Ягайлу, у сувязі з гэтым ён падрыхтаваў супраць Ягайлы ўзброенае паўстанне. Андрэй пайшоў ва-банк, так і не атрымаўшы падтрымкі ўдзельных князёў ВКЛ. Войскі Ягайлы пайшлі на Полацк. Горад не мог выстаяць супраць вялікай раці. Андрэй збег у Пскоў, пасля няўдалай для яго аблогі Полацка.

Фактычна старэйшы сын Альгерда пасля Полацкага «сядзення» выявіўся заціснутым паміж двух агнёў. Ад баяраў Пскова літасці чакаць не даводзілася. Наравістыя баяры з часам маглі не тое што выгнаць князя чарговым разам з горада, але і забіць яго, нацкаваўшы на княжацкую дружыну чэрнь.

Літасці ад Ягайлы таксама чакаць не даводзілася. Той занадта любіў уладу, каб дзяліцца ёю хай нават і з крэўным родзічам. Заставалася адно - ісці на паклон да маскавітаў.

Так Андрэй Полацкі апынуўся ля трона ўладара Маскоўскага княства - Дзмітрыя Іванавіча, якога пасля бою з цемнікам Мамаем назавуць Данскім. Андрэй прасіў у Дзмітрыя згоды на падтрымку ў выпадку рознагалоссяў з пскоўскім баярствам.

Дзмітрый Іванавіч пагадзіўся дапамагчы Андрэю, а той у сваю чаргу прысягнуў Маскоўскаму ўладальніку на вернасць. Угода выявілася выгаднай для князя Масковіі. Андрэй вельмі хутка праявіў сябе адважным, ініцыятыўным ваяром. У яго быў стымул добра ваяваць супраць Вялікага Княства Літоўскага - нянавісць да Ягайлы.

У 1379 годзе Андрэй, будучы ўжо на новай службе, адбівае ў літоўскага Княства Трубчэўск і Старадуб, а таксама пераводзіць свайго брата Дзмітрыя на Маскоўскую службу. На наступны год князь бярэ ўдзел у Кулікоўскай бітве, дзе адважна б'ецца з татарамі і генуэзцамі на баку войскаў Масквы.

Пасля 1380 года Андрэй наважыўся вярнуцца назад у Літоўскае княства. Прыйшоў ён радзіму не адзін, а з дружынай. Па вяртанні адабраў у Скрыгайлы горад Полацк і ўсё княства.

Аднак, ужо ў 1386 годзе Скрыгайла схапіў Андрэя і змясціў яго ў Хенцынскі замак. Князь Андрэй вымушаны быў таміцца за кратамі доўгія шэсць гадоў, пакуль яму не ўдалося зладзіць удалыя ўцёкі.

Поўнае прыгод і нягод жыццё старэйшага сына Альгерда скончылася службай пад сцягамі вялікага Вітаўта. У 1399 годзе разам з ягонай раццю Андрэй Полацкі ваяваў з татарамі на рацэ Ворскле. Гэтая вайсковая катастрофа войскаў Вялікага Княства Літоўскага была аплачаная жыццём князя Андрэя Полацкага, які гераічна загінуў у сутычцы з туменамі эміра Эдыгея.