Лекар распавёў, чаму карысны смех

Смех не толькі падаўжае жыццё.

Калі еўрапейцы ўпершыню ўзяліся за навуковае вывучэнне ўсходніх практык, яны былі збітыя з панталыку тым, што тыбецкія будысты ўвесь час жартавалі з іх, піша лекар, кандыдат медыцынскіх навук Андрэй Белавешкін для nv.ua.

Еўрапейцы спрабавалі намагаць на сур'ёзнасці, але ім патлумачылі, што пачуццё гумару - гэта абавязковая ўмова спасціжэння складаных медытатыўных практык. І сёння можна ўбачыць, як людзі «вельмі сур'ёзна» медытуюць або займаюцца здаровым харчаваннем, што прыкметна падвышае рызыку ортарэксіі.

Як звязаны гумар і усвядомленасць? Разам яны патрабуюць разгляду сітуацыі з боку, мета-назіральніка. А гэта магчыма пры актыўнай прэфрантальнай кары і паясной звіліне, што ўжо кажа пра здароўе і зніжэнні стрэсу. Калі вам не смешна ні кропелькі, то вы не ўсведамляеце гэтую сітуацыю ні на грам.

Смяяцца з іншых і з сябе вельмі карысна для здароўя і не толькі. Смяёмся мы часцей без нагоды, і гэта абсалютна нармальна, бо толькі 10% смеху выклікана жартамі.

Яшчэ ў 1960-х гадах у Стэндфардскім універсітэце псіхіятр Уільям Фрай заклаў асновы смехатэрапіі (гелататэрапіі). Змена пачуцця гумару - прыкмета многіх парушэнняў. Напрыклад, старэння. З узростам мы смяёмся ўсё менш, і гэта дрэнна. Так, дзіця смяецца ў 20 разоў больш за дарослага.

Смех расслабляе. Смех дазваляе хутка скінуць напружанне, расслабіцца. Яшчэ Кант прымеціў: «Смех ёсць афект ад раптоўнага ператварэння напружанага чакання ў нішто». Смех робіць страшнае не страшным. Таму многія людзі панічна баяцца смеху, яны баяцца, што смех пазбавіць іх «аўтарытэту». Смех у пары дазваляе яе ўдзельнікам хутчэй здымаць напружанне пасля цяжкіх падзей, а наогул супольнае жыццё такой пары звычайна працягваецца даўжэй. Для жанчын пачуццё гумару з'яўляецца важным крытэрыем выбару партнёра. Смех збліжае. Смех - гэта выдатная разрадка сітуацыі і сацыяльная эмоцыя, якая гуртуе людзей незалежна ад таго, ці быў жарт смешны. Так, смех - гэта рэальны індыкатар блізкасці.

Смех карысны для здароўя. Смех зніжае картызол, паляпшае імунную функцыю. У некаторых даследаваннях паказана, што смех паляпшае адчувальнасць да інсуліну (механізм незразумелы). Дыябетыкі і здаровыя людзі елі, а затым сядзелі на сумнай лекцыі ці на камедыйным шоў. Пасля шоў нават у дыябетыкаў уздым цукру быў мінімальны ў параўнанні з лекцыяй. У іншай працы паказаны спрыяльны ўплыў смеху на рэнін-ангіётэнзінавую сістэму, смех зніжаў рэнін плазмы.

Смех дапамагае вучыцца. Навукоўцы выявілі, што дзеці, якіх смяшылі, лепш вучацца. Смех (і дастатковы ўзровень дафаміну) стымулюе навучанне. Дзеці, якія не рэагуюць на жарты, горш навучаюцца. Нават на студэнтах паказана, што яны больш эфектыўна запаміналі матэрыялы, калі выкладчыкі распавядалі нешта смешнае, звязанае з тэмай урока. Калі я выкладаў у медычным універсітэце, то таксама актыўна выкарыстаў гэты прыём.

Смех падаўжае жыццё як здаровым, так і хворым. Паводле даследаванняў, смяротнасць сярод хворых, якія маюць добрае пачуццё гумару ніжэйшая на 31%. Смяяцца з сябе больш карысна. Даследаванні паказалі, што навык пасмяяцца з сябе звязаны з падаўжэнням жыцця, лепшым самаадчуваннем і мноствам іншых паказчыкаў.